26 kwietnia 2019 r. Miasto Biała Podlaska i Gmina Biała Podlaska podpisały porozumienie w sprawie wspólnego opracowania Zintegrowanej Strategii Rozwoju Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Biała Podlaska (dalej MOF) na lata 2020 – 2030.
Decyzja o przygotowaniu Strategii MOF została podjęta w oparciu o następujące przesłanki:
W ostatnich latach obserwujemy znaczną dynamikę zmian zachodzących w wielu obszarach życia społecznego i gospodarczego, zarówno na poziomie województwa, kraju jak też europejskim. Skala tych zmian jest znacznie większa niż miało to miejsce w poprzednim okresie programowania UE, a ich wpływ na obszary funkcjonowania samorządów jest widoczny i znaczący.
Coraz bardziej dynamicznym procesom globalizacji i zachodzącym przez to zmianom geopolitycznym towarzyszą bardziej lokalne zmiany społeczne oraz intensywny rozwój gospodarki opartej na wiedzy i nowoczesnych technologiach. Ponieważ liczba i skala oddziaływania czynników wpływających na funkcjonowanie samorządów wzrasta, zmienia się też charakter przewag konkurencyjnych jakimi samorządy dysponują. Konsekwencją takiego stanu rzeczy są inne oczekiwania mieszkańców - głównych adresatów działań strategicznych miasta i gminy Biała Podlaska.
W związku z powyższym, w obszarach społecznych, gospodarczych i środowiskowych dotychczasowej Strategii, dokonać należało aktualizacji danych i ponownego przeprowadzenia ich analizy – szczególnie w ramach tych funkcji MOF, które są istotne z punktu widzenia jego problemów i potencjałów rozwojowych.
Prace te pozwoliły na sformułowanie wniosków ujętych w diagnozie obejmującej najważniejsze kwestie dotyczące demografii, rynku pracy, infrastruktury i usług społecznych, gospodarki mieszkaniowej, edukacji, kultury, sportu i rekreacji, turystyki, komunikacji i transportu, bezpieczeństwa, środowiska naturalnego oraz infrastruktury sieciowej.
W oparciu o zaktualizowane dane diagnostyczne dokonano modyfikacji wniosków i ponownie przeprowadzono analizę SWOT. Na tej podstawie przeprowadzono ocenę aktualności dotychczasowych celów i założeń zawartych w Zintegrowanej Strategii Rozwoju MOF Biała Podlaska 2015 – 2020 (z perspektywą do 2030 roku). Równolegle, przeanalizowano istniejące możliwości rozwojowe MOF Białej Podlaskiej oraz dokonano identyfikacji kluczowych zjawisk i trendów oddziałujących na rozwój obszaru.
Na bazie otrzymanych rezultatów wypracowano wizję MOF do roku 2030 oraz zdefiniowano kierunki działań rozwojowych służące jej realizacji. Opracowano listę celów strategicznych i celów operacyjnych strategii, wskazując główne obszary aktywności samorządu w latach 2020 - 2030.
Zakres proponowanych zmian rozwojowych MOF Białej Podlaskiej jest na tyle istotny, że dla zachowania spójności i przejrzystości przyjmowanych celów i realizowanej polityki rozwojowej, wymagał opracowania założeń nie ograniczających się do aktualizacji istniejącej Strategii ale uzasadniających opracowanie nowego dokumentu.
Sprostanie wyzwaniom i dostosowanie do uwarunkowań jakie niesie ze sobą nowa perspektywa finansowa znacząco wpłynął na decyzję o opracowaniu dokumentu strategicznego na lata 2020 – 2030 dla miejskiego obszaru funkcjonalnego.
Na poziomie UE trwają intensywne przygotowania do okresu programowania 2021 – 2027. W projektach nowych rozporządzeń wprowadzono liczne zmiany w stosunku do lat 2014 – 2020. Ponownie zdefiniowano cele i priorytety polityki spójności UE, zmieniono podejście do finansowania przedsięwzięć zwiększając udział instrumentów finansowych, określono obszary wsparcia, poziom dofinansowania i wskaźniki, zmodyfikowano też system wdrażania funduszy wprowadzając wiele uproszczeń o charakterze strategicznym.
Jednym z pięciu Celów Polityki (CP) proponowanych przez KE w nowej perspektywie finansowej jest Cel 5 - Europa bliższa obywateli (zrównoważony rozwój obszarów miejskich, wiejskich i przybrzeżnych oraz inicjatywy lokalne), który ma być realizowany w oparciu o faktyczne partnerstwo potwierdzone wspólnym dokumentem strategicznym – ponadlokalną, zintegrowaną strategią rozwoju.
Wpływ na decyzję o opracowaniu i zakresie Zintegrowanej Strategii Rozwoju MOF mają znaczące zmiany w polityce regionalnej, wyrażone w Systemie Zarządzania Rozwojem Polski (przyjętym przez radę Ministrów 29 października 2019 r.).
Najważniejszym celem wypracowania i wdrożenia nowego modelu zarządzania rozwojem kraju jest zwiększenie skuteczności planowania i realizacji polityki rozwoju oraz podniesienie jakości funkcjonowania instytucji publicznych. Konieczne staje się tym samym zwiększenie jakości planowania strategicznego oraz weryfikacja i spójność dokumentów strategicznych.
Jednym z istotnych założeń w planowanej polityce rozwoju Polski jest wzmocnienie roli podejścia zintegrowanego, które zakłada między innymi opracowanie dokumentów integrujących zagadnienia odnoszące się do wymiaru społecznego i gospodarczego, zapewnienie mechanizmów realizacji planowanych przedsięwzięć oraz powiązanie działań podmiotów odpowiedzialnych za politykę rozwoju na danym obszarze.
Stąd też Zintegrowana Strategia MOF Białej Podlaskiej 2020 – 2030 ma nie tylko sprostać nowym wyzwaniom rozwojowym samorządów ale też wpisać się w kierunki i zasady polityki rozwoju proponowane na poziomie krajowym.
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego [Projekt KSRR został przyjęty przez Rade Ministrów w dn. 17 września 2019 r.] zakłada odejście od modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego, skupiającego działania rozwojowe przede wszystkim na największych aglomeracjach, i przejście na model odpowiedzialnego rozwoju - rozwoju społecznie i terytorialnie zrównoważonego.
Zgodnie z KSRR, w ramach modelu zrównoważonego terytorialnie „polityka regionalna wspierać będzie zintegrowane interwencje wykorzystujące miejscowe zasoby i potencjały poszczególnych terytoriów oraz dostarczanie odpowiednich impulsów dla zainicjowania trwałego wzrostu i miejsc pracy w obszarach o mniej korzystnych uwarunkowaniach rozwojowych”.
W praktyce KSRR zakłada odejście od wspierania całego kraju czy regionów w jednolity sposób na rzecz większego różnicowania interwencji w zależności od problemów i potencjałów poszczególnych obszarów.
Wymaga to aktualizacji diagnozy MOF Białej Podlaskiej, w celu identyfikacji potencjałów, które później przełożą się na ich rozwój, jak również ponownego określenia obszarów, które powinny być wsparte, aby zapobiec ich dalszej marginalizacji.
Nowe podejście zastosowane w KSRR zakłada też bardziej precyzyjne wyznaczenie obszarów strategicznej interwencji (OSI) z punktu widzenia priorytetów polityki rozwoju, jak również na tworzenie instrumentów terytorialnych dopasowanych do specyficznych potrzeb rozwojowych obszarów. OSI wyznaczone w KSRR to: obszary zagrożone trwałą marginalizacją, miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze, wschodnia Polska oraz Śląsk. Dwa pierwsze wspierane będą obligatoryjnie z poziomu kraju i regionu za pomocą specjalnie dedykowanych instrumentów.
Zaznaczyć należy, że Biała Podlaska znajduje się w grupie miast, które zgodnie z przyjętą typologią zaliczają się do miast średnich tracących funkcje społeczno – gospodarcze.
KSRR silnie podkreśla konieczność stosowania zintegrowanego podejścia terytorialnego, które opiera się na dopasowaniu zakresu i narzędzi wsparcia dla danego obszaru do jego specyficznych potrzeb i potencjałów rozwojowych – wynikających ze strategii terytorialnej (ponadlokalnej strategii rozwoju).
Jedną z istotnych przesłanek, które wpłynęły na opracowanie Strategii MOF jest opisany w KSRR zakres współpracy i współdziałania rządu i JST dla miast objętych celem 1.2. KSRR – Wykorzystanie potencjału rozwojowego miast średnich tracących funkcje społeczno – gospodarcze, gdzie jednym z podstawowych działań samorządów na poziomie lokalnym jest identyfikacja priorytetów rozwojowych oraz przygotowanie zintegrowanych strategii rozwoju ponadlokalnego:
Źródło: KSRR 2030, projekt z 17 września 2019 przyjęty przez Radę Ministrów
Urząd Miasta Biała Podlaska, 21-500 Biała Podlaska ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 3
Wydział Rozwoju Miasta, tel. 83 341 69 76, e-mail strategia@bialapodlaska.pl
